دلایل کج شدن دندانها: ۱۰ علت علمی و راهکارهای پیشگیری
کجی دندانها فقط یک مسئله زیبایی نیست؛ بلکه میتواند سلامت دهان و دندان، گفتار، جویدن و حتی تنفس را تحت تأثیر قرار دهد. بسیاری از مراجعان ارتودنسی به دنبال پاسخ این پرسش هستند: دلایل کج شدن دندانها چیست و چه عواملی باعث این مشکل میشود؟
شناخت دقیق این دلایل، نهتنها برای پیشگیری بسیار ضروری است، بلکه میتواند روند درمان را نیز هدفمندتر و موفقتر کند. در این مقاله، به بررسی ۱۰ علت شایع کج شدن دندانها میپردازیم؛ با زبانی ساده، اما از دیدگاه یک متخصص ارتودنسی، برای شما که به سلامت لبخندتان اهمیت میدهید.
محتوای جدول
ژنتیک چه نقشی در کج شدن دندانها دارد؟
یکی از مهمترین دلایل کج شدن دندانها، عوامل ژنتیکی است. ساختار فک، فرم دندانها، اندازه دندانها و حتی الگوی رویش آنها میتواند از والدین به فرزندان منتقل شود.
بهعنوان مثال، ممکن است فرزندی اندازه دندانهای پدر را به ارث ببرد اما فک کوچک مادر را نیز داشته باشد؛ این ناهماهنگی میتواند منجر به نامرتبی یا رویش نامناسب دندانها شود.
علاوه بر آن، برخی ناهنجاریهای فکی نیز ارثی هستند و زمینه را برای مشکلات ارتودنسی فراهم میکنند. در مقاله دیگری از مطب زیبایی تحت عنوان نقش ژنتیک بر مشکلات ارتودنسی به طور دقیق تری به این موضوع پرداخته ایم.
اثر عادتهای نادرست دوران کودکی بر کجی دندانها
یکی از شایعترین و قابل پیشگیری ترین دلایل کج شدن دندانها، عادات نادرست دوران کودکی است. مکیدن انگشت، استفاده طولانی مدت از پستانک، جویدن اشیاء یا زبان زدن مکرر به دندانها، فشارهایی هستند که به مرور زمان باعث تغییر موقعیت دندانها میشوند.
این عادات معمولاً در سنین پایین آغاز شده و اگر بهموقع ترک نشوند، تأثیرات آنها تا بزرگسالی باقی میماند. اهمیت تشخیص زودهنگام و مشاوره با ارتودنتیست در این مرحله بسیار بالاست.
آیا فک کوچک باعث کج شدن دندانها میشود؟
بله، یکی دیگر از مهم ترین دلایل کج شدن دندانها کوچک بودن فک است. زمانی که فضای کافی برای رویش کامل و منظم دندانها وجود نداشته باشد، دندانها بهصورت فشرده و نامرتب رشد میکنند.
این مسئله بیشتر در فک پایین دیده میشود و به ازدحام دندانی یا “دندانهای روی هم افتاده” منجر میشود. گاهی اوقات نیز فک بالا کوچکتر از حد معمول است و ناهنجاریهای کلاس ۲ ایجاد میکند. در چنین شرایطی، ارتودنسی و گاهی درمانهای فکی، بهترین گزینههای درمانی هستند.
چگونه افتادن زود هنگام یا دیر هنگام دندان شیری مشکلساز میشود؟
دندانهای شیری بهطور موقت نقش راهنمای دندانهای دائمی را ایفا میکنند. اگر این دندانها زودتر از موعد بیفتند یا دیرتر از زمان طبیعی در دهان باقی بمانند، اختلالاتی در مسیر رویش دندانهای دائمی ایجاد میشود.
این موضوع میتواند یکی از نادیده گرفته شدهترین دلایل کج شدن دندانها باشد. برای مثال، فقدان دندان شیری باعث میشود دندانهای مجاور به سمت فضای خالی حرکت کنند و مانع رویش دندان دائمی شوند.
از طرف دیگر، باقیماندن طولانی دندان شیری نیز میتواند رویش دندان دائمی را به تاخیر بیندازد یا مسیر آن را تغییر دهد.
ازدحام دندانی و تراکم بیش از حد؛ مشکل شایع نوجوانان
ازدحام یا تراکم دندانی حالتی است که در آن دندانها به دلیل نبود فضای کافی، روی هم افتاده یا چرخیده رشد میکنند. این وضعیت معمولاً در دوران نوجوانی و بهویژه با شروع رویش دندان عقل تشدید میشود.
ازدحام دندانی نهتنها ظاهر لبخند را تحت تأثیر قرار میدهد، بلکه دسترسی به دندانها برای مسواک زدن و نخدندان کشیدن را دشوار میکند و میتواند منجر به پوسیدگی زودرس شود. این یکی از رایجترین دلایل کج شدن دندانها است که با درمان ارتودنسی بهراحتی اصلاح میشود.
تأثیر تنفس دهانی بر رشد فک و دندانها
تنفس از طریق دهان بهجای بینی، بهویژه در دوران کودکی، تأثیرات مخربی بر ساختار فک و موقعیت دندانها دارد. وقتی کودک بهطور مداوم از دهان نفس میکشد، زبان در موقعیت پایین قرار میگیرد و فشار لازم از سمت داخل به قوس فکی وارد نمیشود.
نتیجه آن فک باریک، سقف دهان بلند و دندانهایی با رشد نامنظم است. در اینباره خالی از لطف که نیست مقاله نقش زبان در نامرتب شدن دندانها را نیز مطالعه کنید تا درک کاملتری از این موضوع پیدا کنید.
ضربه، تصادف یا تروما؛ عوامل فیزیکی کج شدن دندانها
آسیبهای فیزیکی به دهان، دندان یا فک ممکن است منجر به تغییر موقعیت دندانها یا حتی توقف رشد صحیح آنها شوند. افتادن کودک، برخورد جسم سخت با فک یا تصادفهای رانندگی، همگی میتوانند باعث جابجایی یا از دست دادن دندان شوند.
در مواردی که این آسیبها در سنین رشد رخ میدهند، تأثیر آنها بر ساختار استخوان فک میتواند بلندمدت باشد و یکی از دلایل کج شدن دندانها محسوب شود.درمان بهموقع در این شرایط اهمیت حیاتی دارد.
دندان عقل و کج شدن دندانهای جلویی
یکی از سؤالات متداول مراجعان این است که آیا دندان عقل میتواند بقیه دندانها را کج کند؟ مطالعات جدید نشان میدهد که فشار دندان عقل به دندانهای جلویی آنقدر که تصور میشد قوی نیست، اما در برخی افراد با فک کوچک، این فشار میتواند باعث افزایش ازدحام شود.
اگرچه دندان عقل بهتنهایی مقصر نیست، اما در بعضی موارد، دندان عقل در ارتودنسی و مراحل آن بی تاثیر نیست و کشیدن آن میتواند بخشی از برنامه درمان ارتودنسی باشد. بنابراین این عامل نیز در فهرست دلایل کج شدن دندانها جایگاه خود را دارد.
ارتودنسی دیرهنگام یا اشتباه، باعث کجی دوباره دندانها؟
یکی از مشکلاتی که بیماران پس از ارتودنسی با آن مواجه میشوند، برگشت ارتودنسی یا به عبارت ساده تر بازگشت دندانها به حالت اولیه است. این اتفاق معمولاً در صورت عدم استفاده از ریتینر یا اشتباه در طرح درمان رخ میدهد.
انجام ارتودنسی در زمان نامناسب یا بدون بررسی دقیق رشد فک میتواند منجر به نتایج ناپایدار شود. این نکته ثابت میکند که حتی درمان هم اگر به درستی انجام نشود، میتواند یکی از دلایل کج شدن دندانها در آینده باشد.
پیشگیری از کجی دندانها؛ چه زمانی باید اقدام کنیم؟
پیشگیری همیشه آسانتر و کمهزینهتر از درمان است. بهترین زمان برای ارزیابی ساختار دندانی کودک، سنین ۷ تا ۹ سالگی است؛ زمانی که اولین دندانهای دائمی در حال رویش هستند.
مراجعه زودهنگام به ارتودنتیست میتواند از بسیاری از مشکلات بعدی جلوگیری کند. همچنین اصلاح عادات دهانی نادرست و درمان مشکلات فکی در مراحل اولیه، مانع از بروز بسیاری از دلایل کج شدن دندانها خواهد شد. برای آشنایی با پیامدهای این موضوع، مقاله عوارض نامرتبی دندانها را مطالعه کنید.
جمعبندی مطلب
شناخت دقیق دلایل کج شدن دندانها، کلید اصلی پیشگیری و درمان مؤثر این مشکل است. عوامل ژنتیکی، عادات دهانی، ضربهها، مشکلات فکی و حتی درمانهای نادرست، همگی میتوانند باعث ناهنجاریهای دندانی شوند.
برای داشتن لبخندی زیبا و سالم، لازم است از سنین پایین به ساختار دندانها توجه شود و در صورت نیاز، اقدامات درمانی بهموقع انجام گیرد. همانطور که در مقاله WebMD اشاره شده: کجی دندانها ممکن است پیامد ترکیبی از وراثت و عوامل محیطی باشد؛ اما با مراجعه زودهنگام به متخصص و رعایت بهداشت دهان، بسیاری از این مشکلات قابل پیشگیری است.
اگر به سلامت دهان خود یا فرزندتان اهمیت میدهید، بهتر است همین امروز با یک ارتودنتیست مشورت کنید.
